10 Kasım 2020

ARTVİN ORMANLARI

ARTVİN ORMANLARI

Prof. Dr. Sinan GÜNER

Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi

08000- Artvin

Artvin İli Türkiye’nin kuzey doğusunda yer alan sınır bekçisi serhat şehrimizdir. Deniz seviyesinden başlayarak derin vadilerden geçip dağlara doğru yükselen bir coğrafyaya sahiptir Artvin. Bu nedenle “Göğe Komşu Topraklar” denildi Artvin’e. Dağlarda birikip vadiler boyunca çağlayan coşkun akan dereler, ırmaklar ve Türkiye’nin en hızlı akan nehrini göllere çeviren barajlar “su ve enerji” şehri ismini verdi Artvin’e. Dik ve derin vadiler ‘Kahve ikram ettiler, fincanı koyacak düz yer bulamadık” dedirtmiştir Evliya Çelebi’ye Artvin. Artvinlinin misafirperverliği ve hoşgörüsü “Artvin’e bir gelen bir de giden ağlar” dedirtmiştir yol Artvin’den geçenlere. Denizden dağlara ve iç kesimlere doğu gidildikçe değişen iklime bağlı olarak oluşan peyzajlar ve buna bağlı olarak her bir vadide farklılaşan kültürel hayat “Bütün iller birbirine, Artvin ise sadece kendine benzer” sözünü yer ettirmiştir bütün Artvin’de.

Artvin ilginç ve sakladığı gizli hazineleri ile bir o kadar da keşfedilmeyi beklemektedir. Hemen her köyünde henüz gün yüzüne çıkmamış tarihi kaleler, dini yapılar, hanlar hamamlar bulunmaktadır. Artvin İlinin sadece kendisine benzer olmasının en önemli nedenlerinden birisi de sahip olduğu ormanlarıdır. Artvin ormanları bilinen veya keşfedilmeyi bekleyen çok sayıda ekolojik ve ekonomik değerleri barındırmaktadır.

Ormanı, eti ve kemiği gibidir Artvin’linin

Ormanlar, ağaçlar, çalılar, otlar, hayvanlar, mantarlar, mikroorganizmalar gibi birçok canlı varlık ile toprak su hava gibi cansız varlıkları bir arada bulunduran bir ekosistemlerdir.

Artvin’de ormanları sahil kesimindekiler “dağ”, iç kesimler “meşelik”, Gürcü kökenliler “tğe” Laz kökenliler “Germa”, Hemşin Kökenliler “Sakut” şeklinde ifade ederler. Artvin köylerinde ikamet eden sakinler ile ormanlar iç içe barışık haldedir. Temiz havanın, oksijenin kaynağı olduğunu bilir. Her tarafı ormanlarla çevrili olan ilimizde orman idaresi de ilin en ücra köşelerine kadar teşkilatlanmıştır. Artvin ikamet eden hemen herkesin bir şekilde ormanlarla ya da orman kuruluşları ile mutlaka bir şekilde yolları kesişmiştir. Orman işletmelerine ya iş yapıp gelir elde etmişlerdir ya da Orman işletmelerinde işçi veya memur olmuşlardır. İlde ikamet eden her bir ailenin mutlaka orman idaresinde çalışan yakın bir akrabası veya arkadaşı vardır. Artvin ilinin 9 ilçesine bağlı 320 köyünün tamamı orman köyüdür (Url 1). Orman köyü olması köyün bir ormanın olduğunun göstergesidir. Artvin köylerinde ikamet edenler orman köylüsüdür. Orman köylüsü şehirdekilere göre ormanlardan yararlanma hususunda daha avantajlıdır. Orman köylüsü ormanda yapılacak ağaçlandırma işlerinde, bakım ve gençleştirme kesimlerinde öncelikli iş sahibidir. Orman köylüsü demek yapacağı evin kerestesini kışın yakacağı odunu daha ucuza temin etmesi demektir.

Artvin’in %57si orman alanıdır…

Türkiye arazilerinin %29’u orman alanları ile kaplı iken Artvin İli arazilerinin %57’si orman alanları ile kaplı durumdadır. Toplam 710.913 ha yüzölçümüne sahip Artvin ilinin 403.695 ha ı orman alanları ile örtülüdür (Şekil 1).

Şekil 1. Artvin ilinde orman alanları (Url-2)

Artvin Ormanlarının %72’ si Ekolojik Ormandır.

Artvin orman alanlarının 293.388 ha (%72) büyüklüğündeki bölümü ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu orman alanlarıdır. Ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu alanlar odun üretiminden daha ziyade milli park, tabiat parkı, toprak ve su koruma alanları, erozyon önleme sahaları, estetik görünümlü dinlence eğlence alanları, bilimsel fonksiyonlu araştırma alanları gibi odun üretimi dışında insanoğluna hizmet sağlayan alanlardır. 110.307 ha’lık bölümü ise ekonomik fonksiyonlu olarak işletilmektedir (Url-2). Yani Artvin orman alanlarının %28’inde bakım ve gençleştirme amacıyla kesimler yapılmaktadır.

Artvin Ormanlarında biriken ağaç serveti (ormanda dikili vaziyette duran tüm ağaçların toplam odun hacmi) toplamda 57.811.451 m³’tür. Bu ağaçların yıllık hacim artımı ise 1.259.745 m³’tür. Orman yönetim planlarına göre ilde gerçekleşen yıllık kesim miktarları (eta) ortalama 345.095 m³ olarak planlanmıştır ve Artvin ormanları piyasaya yaklaşık olarak her yıl bu miktar kadar odun hammaddesi sağlamaktadır (Url-2).

Her köşesinde varlığını hissettiren bir Orman Teşkilatı Artvin Orman Bölge Müdürlüğü

Ormanlar, Orman Genel Müdürlüğüne bağlı Orman Bölge Müdürlükleri tarafından idare edilmektedir. Türkiye ormanları 28 Orman Bölge Müdürlüğü tarafından yönetilmektedir. Bunlardan biri olan Artvin Orman Bölge Müdürlüğü il sınırları ile bütünleşmiştir. Artvin Orman Bölge Müdürlüğü 04.08.1967 tarihinde faaliyetlerine başlamış ve Çoruh barajları ve Hidroelektrik Santralleri projesi için kurulmuş DSİ 26. Bölge Müdürlüğü kuruluncaya kadar ildeki tek bölge müdürlüğü olarak faaliyetlerine devam etmiştir.

Mevcut durumda Artvin Orman Bölge Müdürlüğü teşkilat yapısına tamamlamış durumdadır. 12 Adet Şube Müdürlüğü, 1 Adet Etüt Proje Baş Mühendisliği, 6 Adet Orman İşletme Müdürlüğü ve 45 adet Orman İşletme Şefliği, 2 Adet Fidanlık Şefliği, 4 Adet ATM Şefliği, 1 Adet Kadastro Şefliği ve 1 Adet Elektronik Haberleşme ve Atölye Şefliği ile ilin hemen her köşesinde hizmetlerini sürdürmektedir (Url-2).

Türkiye’nin biyolojik rezerv alanı, Milli parkları, Tabiat parkları ve Tabiat anıtları ile öne çıkan bir ildir Artvin.

Türkiye’nin en fazla özel nitelikli alanlarına sahip illerinden birisidir Artvin. Milli parklar, tabiat parkları, tabiatı koruma alanları, keşfedilmeyi bekleyen tabiat anıtları gibi özel nitelikli korunan alanlara sahiptir.

Artvin ilindeki özel nitelikli alanlardan belki de en önemlisi UNESCO’nun İnsan ve Biyosfer Programı içerisinde tescil edilmiş ve Türkiye’de de tek olan “Camili Biyosfer Rezerv Alanı”dır.

Şavşat İlçesinin “Karagöl- Sahara- Milli Parkı”, Yusufeli İlçesinin “Kaçkar Dağları Milli Parkı” ve Merkez İlçesinin “Hatila Vadisi Milli Parkı” ile ülkemizde yer alan 44 adet milli parkın 3’üne birden sahip tek kenttir Artvin (Url-3).

Balıklı-Güneşli Şelaleleri, Borçka Karagöl, Ardanuç Cehennem Deresi Kanyonu, Yusufeli Altıparmak Köyü ve Tavşanlı Tabiat Parkı olmak üzere toplam 5 adet tescil edilmiş tabiat parkı bulunmaktadır. Ardanuç Cehennem Dere Vadisi aynı zamanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tescil edilmiş ildeki tek sit alanıdır (Url-4).

Kamilet Doğu Kayını, Melodere Doğu Ladini, Murgul Kabaca Porsuk ağacı, Şavşat Yamaçlı Armut ağacı gibi tescil edilmiş ve tecil edilmeyi bekleyen tabiat anıtları bulunmaktadır.

Camili Efeler Ormanı, Camli -Gorgit ve Çamburnu Tabiatı Koruma alanları da Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından tescil edilmiş özel nitelikli alanlardır(Url-3).

Yaban keçilerinin geliştirilmesi için ise Artvin Yusufeli Çoruh Vadisi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası adı altında genişçe bir alan koruma altına alınmıştır.

Artvin kent ormanı ve ilin hemen her bir köşesinde orman alanlarındaki mesire yerleri ve seyir terasları da ilgi çekmektedir. Son zamanlarda tesis edilmeye başlanan Artvin Çoruh Ekoturizm Projesi ile Borçka ve Deriner Baraj göllerinin etrafındaki orman alanlarında yürüyüş yolları ve kamp alanları tesis edilmektedir. Bitirildiğinde ise Türkiye’nin en uzun ekoturizm yolu olacaktır.

Farklı Ekolojik Ortamlar, Biyoçeşitlilik ve Ormanlar

Hopa ilçesi yılda 2000-2500 mm/m2 yağış alırken, denize paralel dağlar bu yağışın iç kesimlere ulaşmasını kısmen engellemekte ve buna bağlı olarak yağış miktarı Merkez İlçesinde yılda 600-650 mm/m²ye, Yusufeli ilçesinde ise 300-400 mm/m² ye düşmektedir. Deniz seviyesinden bir anda 2000 m yükseltilere, iç kesimlerde ise 3900 m’lere kadar yükselen dağlar farklı yağış miktarları ve farklı sıcaklıklar ile birlikte adım başı değişen ekolojik ortamlar oluşturmaktadır. Artvin’de nemli, yarı kurak, kurak ve Çoruh vadisinde Akdeniz iklimi olmak üzere dört farklı iklim tipi aynı anda yaşanabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak oldukça zengin farklı türlerin karışımlarından oluşan farklı orman çeşitleri ile karşılaşılmaktadır.

Adım başı değişen ekolojik ortamlarla birlikte oluşan ormanlarda zengin bir bitki ve hayvan çeşitliliği oluşmuştur. Bitki çeşitliliği bakımından Artvin, 137 familya ve 761 Cinse ait olmak üzere sahip olduğu toplam 2727 adet doğal bitki taksonu ile Türkiye’nin en zengin ili konumundadır. Bunlardan 198’i endemik, 302’si endemik olmayan nadir olmak üzere 500 âdeti risk altındadır (Eminağaoğlu, 2015). Bunun yanısıra216 adet kuş türünün olduğu tespit edilmiştir (Göktürk ve ark. 2008). Yaban hayatını dağ keçileri, ayı, hınzır, vaşak, tilki, sansar, kurt vb türler oluşturmaktadır ve son zamanlarda popülasyonları da artmıştır.

Artvin ilinde görülen farklı ekolojik ortamlarda kızılağaç, kestane, kayın, göknar, ladin ve sarıçam gibi ağaçların geniş alanlarda hakim olduğu saf ve karışık ormanlar kurulmuştur.

Sahilin hızlı gelişen kızılağaç ormanları dikkat çekiyor

Artvin ilinde doğal olarak yayılış yapan ve orman kuran kızılağaç türü Sakallı kızılağaçtır. Sakallı kızılağaç Arhavi, Hopa Kemalpaşa ve Borçka ilçesinde deniz seviyesinden 500-600 m yükseltilere kadar topluluklar halinde orman alanı kurarken, ormanın üst sınırlarına kadar münferit veya guruplar halinde çıkabilmektedirler. Merkez ilçesi ve Ardanuç ve Yusufeli de dere kenarlarında guruplar ve daha çok guruplar halinde görülmektedirler. Türkiye’nin en değerli kızılağaç ormanları Arhavi ilçesinde yer almaktadır. Yayılış alanlarından da görülebileceği üzere nemli ve rutubetli ortamlar ile taban suyu seviyesinin fazla olduğu yerleri tercih etmektedirler. Sakallı kızılağaçlar hızlı gelişen orman ağacı türlerimizdendir. Kontrplak, kaplama, yonga levha, kurşun kalem, kibrit, kasa, ev aletleri ve mobilya sanayiinde kullanılmaktadır. Kuru iklime sahip bölgelerde inşaat malzemesi ve maden malzemesi olarak da kullanılabilmektedir. 30-40 yıl gibi kısa sürelerde kesimlik çağına ulaşması orman idarecilerinin dikkatini çekmiştir. Ürettiği odun hammaddesini ekonomiye kazandırabilmek amacıyla ağaçlandırma faaliyetlerine hız verilmiştir. Kızılağacın önemli bir özelliği de öncü tür olmasıdır. Terkedilen tarım alanlarını veya açık alanları hemen kısa sürelerde işgal etmektedir. Müdahale edilmediği takdirde birkaç yıl içerisinde tarım alanlarını orman vasıflı alanlara dönüştürebilmektedir. Bu nedenle kızılağacın yaygın olduğu sahalarda Orman idareleri ile vatandaşlar arasında mülkiyet problemleri yaşanmaktadır. Kızılağacın toprak ıslah edici özelliği de bulunmaktadır. Baklagiller gibi köklerinde bulunan azot bağlayan bakterilerle kendi azot ihtiyacını karşıladıktan sonra toprağı da azot bakımından zenginleştirmektedir. Kızılağaçlar bir nevi doğal azot gübresi özelliği göstermektedirler.

Dünyada en yükseğe çıkabilen kayınlar Artvin’de

Artvin ilinde doğal olarak yayılış yapan kayın türü Doğu kayınıdır. Yerelde gürgen ağacı olarak bilinir. Tomruğu mobilyacılıkta, kaplama ve parke üretiminde tercih edilmektedir. Genellikle nemli iklimlerde ve derin topraklarda gelişir. Hopa, Kemalpaşa ve Arhavi’de 500-600 m yükseltilerde topluluk oluşturarak üst orman sınırlarına kadar çıkar ve arka yamaçlara sarkar. Arhavi de Balıklı Köyü ile Borçka ve Murgul ilçelerinin kesiştiği 1800- 1900 m yükseltilerdeki tepelerde çoğunlukla saf ormanlar kurar. Balıklı ve Karadağ’da kurmuş olduğu ormanlar yöredeki en verimli kayın ormanlarıdır. Bunların yanısıra Borçka İlçesinde Güreşen, Yeşilköy’de, Artvin Merkezde Saçinka ve Genya dağında da ekonomik değeri bulunan saf ormanları bulunmaktadır. Dünya üzerindeki en yüksek yayılışını çalı formunda Yusufeli İlçesi Özgüven köyü Ciro Şelalesinin altlarında 2350-2400 m yükseltilerde yapmaktadır. Borçka ve Artvin Merkezde doğu ladini ve göknar ormanlarında karışık halde bulunur. Sahil kesiminde ise gürgen ve kızılağaçlar ile karışık ormanlar kurar.

Çam sakızı veren Ladin ağaçları farklı bir değer katmaktadır Artvin iline

Arz üzerinde sadece doğu Karadeniz Bölgesi ve Kafkaslarda yayılış yapan doğu ladini ormanlarının önemli bir bölümü Artvin İlindedir. Genelde sahile bakan yamaçlarda olan doğu ladini Çoruh vadisi boyunca iç kesimlere Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli’ne kadar yayılmıştır. Arhavi’de üst orman zonunda az miktar bulunurken, Borçka ilçesinde doğu kayını ile Artvin’e doğru gittikçe sarıçam, kayın ve göknarlar ile Ardanuç, Şavşat ver Yusufeli’de Sarıçam ve göknarlar ile ormanlar kurar. En güneydeki yayılışını Yusufeli’nin yüksek kesimlerinde yapar. Hatila Vadisi, Otingo Vadisi, Meydancık, Veliköy, Aşağı Irmaklar, Karanlıkmeşe de saf değerli ormanları bulunur. Ardanuç Karanlıkmeşe ormanlarının verdiği kereste müzik aletleri yapımında nam salmıştır. Yörede “köknar” ağacı olarak isimlendirilmiştir. Meşhur çam sakızı bu ağaçların gövde ve dışarıda kalmış köklerinden toplanır. Dünyada ladin türleri arasında en küçük ibre yapısına sahip olan türdür. Doğu ladini tomruklarından önceleri köy ve yayla evlerinin çatıları, saç ve kiremit olmadığı zamanlarda, kerestesinin ayrılması ile oluşan pedavra ile örtülürdü. Odunu sarımsı-beyaz renkli ve yumuşak olup selüloz ve kereste sanayiinde yoğun olarak kullanılmaktadır.

Soç (Göknar) ormanları tabakalı yapısıyla iç kesimlerin ormanlarına ayrı bir değer katmaktadır.

Artvin ilinde yayılış yapan göknar türü Doğu Karadeniz Göknarı’ dır. Yerelde “soç” olarak isimlendirilir. Köknar olarak bilinen ladin türü ile karıştırılmaktadır. Ladine göre ibreleri daha uzundur ve ibrelerinin altında beyaz renkli stoma bandı bulunur. Karadeniz ardında hemen her tarafta yaygın olarak doğu ladini ve sarıçamlar bazen de kayınlar ile karışık halde ormanlar kurar. Göknarlar ışıksızlığa en fazla tahammül gösteren türlerden biridir. Bu nedenle göknarın bulunduğu orman alanlarında tabakalılık bulunmaktadır. Ardanuç Ovacık Ardanuç Tepedüzü, Artvin Ortaköy, Şavşat Sahara-Karagöl Milli Parkı Veliköy, Meydancık mevkilerinde saf ve bakımlı ormanları bulunmaktadır. Göknarın beyaz renge çalan odunu yumuşak ve dayanıksızdır. Odununun beyaz rengi ile doğrama ve mobilya sektöründe kullanılmaktadır. Külek, kürek, elek gibi malzemelerin yapımında da yoğun olarak kullanılmıştır.

Akdeniz misafirleri: Fıstık çamı ve Sandal Ormanları

Çoruh Vadisinde vadiye yakın bazı bölgelerde Akdeniz iklimi görülmektedir. Buna bağlı olarak da yine lokal olarak defne, laden, peruke çalısı, sumak, ve sandal gibi Akdeniz kökenli türlere Çoruh Vadisi boyunca Yusufeli’ne kadar rastlanılmaktadır. Özellikle zeytin ağaçlarının bu bölgede yetişmesi bunun bir göstergesidir. Artvin Merkez Fıstıklı Köyünde yer alan Fıstık çamı orman deniz seviyesinden 100 ile 300/400 m arasında topluluklar kurmuştur. Gen Koruma orman olarak ayrılmıştır. Şemsiye şeklindeki forumları ile yörede adeta Akdeniz havasını yaşatmaktadır. Hemen yanı başında bulunan Hatila Vadisinin girişindeki sağ ve sol yamaçlarında ise keşfedilmeyi bekleyen ilkbaharda kırmızı, sonbaharda beyaz renge bürünen gövdelere sahip yaşlı sandal ormanları bulunmaktadır.

Sarıçam ormanları sahilden dağların zirvelerine kadar her yerdedir.

Asıl yayılışını 1000 m’nin üzerinde yapmasına rağmen sahilde Hopa Çamlıköy’de ve Arhavi’de İsina tepesinde orman formunda toplulukları bulunmaktadır. İç kesimlerde de 1000 m. nin altında hemen her yerde sarıçam topluluklarına rastlanılmaktadır. Bunun ana nedeni tohumunun kanatlı olması ve uzak mesafelere kadar ulaşabilmesidir. Terkedilen tarım alanları veya otlatılmayan veya biçilmeyen çayırlıkları ışık ağacı olması ve hızlı büyümesi nedeniyle hemen işgal etmektedir. Yörede asıl yayılışını ve kaliteli ormanlarını Artvin Merkez Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli ilçelerinde 1000 m den daha yüksek mıntıkalarda özelikle alpin kuşağından önceki üst orman zonunda yaparlar. Gövdesi tilki sarısına benzediği için sarıçam adını almıştır. Sert ve lifli odunu nedeniyle kerestesi yöredeki diğer ibrelilere göre daha değerlidir.

Kestane ormanları yörenin ballarına tatlı bir acılık vermektedir.

Saf halde Borçka- Çifteköprü’ de güzel bir ormanı bulunmaktadır. Kayın, kızılağaç ve gürgen ağaçları ile sahil kesiminde, ladin ve kayın ile iç kesimlerde karışıma girerler. İlkbaharla beraber açan beyaz çiçekleri yöredeki doğaya ilkbaharda farklı bir renk vermektedir. Keskin bir aroması olan çiçekleri arıcık için bir fırsat olmuştur. Özellikle Borçka ve Murgul’daki kestane ormanlarından alınan ballar ülkenize nam salmıştır. Meyvesi de yöredeki halk için önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Ancak son zamanlarda görülen kestane dal kanseri ve mürekkep hastalıkları nedeniyle kestane ormanları tehdit altındadır.

Meşe ormanları yamaç arazilerde erozyon bekçileridir.

Ülkemizde 17 farklı tür ile temsile edilen meşelerden (Akkemik,2018) Sapsız Çoruh Meşesi, İspir Meşesi ve Doğu Karadeniz meşesi Artvin’de doğal olarak yayılış yapmaktadır Bunlardan Sahil ve Borçka Karagöl, Murgul Başköy ormanlarında 1000-1200 m yükseltilerde görülen Doğu Karadeniz Meşesi endemiktir. Genel olarak yörede “pelit” olarak isimlendirilirler. Artvin’de özellikle iç kesimlerde kurakça bölgelerin tamamında 1200 m yükseltilere kadar meşe ormanlarını görebilmekteyiz. Kerestelik odun verebilecek meşe ormanlık alanları yok denecek kadar azdır. İldeki insanlar uzun yıllar boyunca yakacak odun ihtiyacını meşelerden sağlamıştır. “Neker” ismini verdikleri yapraklarını da dalları ile beraber kesip kışın hayvan yemi olarak kullanmışlardır. Sürgün verme özelliğine sahip olduklarından kesildikleri yerlerden yeni dallar oluşturup çalı veya ağaççık formunda hayatlarına halen devam etmektedirler. Derinlere kadar ulaşan kökleri ile yamaç arazilerin topraklarını erozyon tehlikesine karşı korumaktadırlar.

Titrek kavak ve Huş ormanları yüksek dağları süslemektedir

Üst orman zonunda meralara yaklaşırken iç bölgelerde titrek kavak ve huş ağaçları topluluklar kurmaktadırlar. Genellikle ince çaplı ve 5-10 m boyları aralarında boy yapmaktadırlar. Huşların gövdelerindeki beyaz kabukları kolayca soyulabilmektedir. Odunları yakacak odun olarak kullanılmaktadır. Sonbahardaki yapraklarının renklenmeleri ile Artvin dağlarını süslerler. Her iki ağaç türünün sürgünlerinden ahırları süpürmede kullanılan çalı süpürgeler yapılmaktadır.

Karışık ormanlar Artvin ilinin ormanlarını kat be kat değerli kılmaktadır.

Artvin’de en geniş alanlarda yayılan en değerli ormanları birkaç türün bir arada bulunduğu karışık ormanlarıdır. Sahil kesiminin yamaçlarını Doğu kayını, Sakallı kızılağaç ve Doğu gürgen (yöresel adı istiriç) ağaçlarının birlikte kurduğu karışık ormanlar bulunmaktadır. Daha da yükseldikçe Balıklı dağında az bir miktar alanda Doğu kayını ve Doğu ladini karışık ormanları göze çarpmaktadır.

Borçka yöresinde alt basamaklarda sarıçam-meşe, sahile yakın kesimlerde kestane, kayın ve kızılağaç ormanları, yüksek basamaklarda Doğu ladini, Doğu Karadeniz Göknarı, Sarıçam ve Doğu kayını ağaçlarının ikili üçlü karışımları yer almaktadır. Camili (Macahel) Bölgesinde hem yapraklılar ( Kayın, gürgen, kızılağaç, meşe, ceviz, akçaağaç, karaağaç) hem de ibrelilerin (Ladin ve göknar) çoklu karışımları bütün Camili Vadisini arazilerini ötmüş durumdadır.

Maden faaliyetleri yüzünden tahrip edilmiş Murgul ilçesinin yamaçlarında kızılağaç ve akasya ağaçlandırmaları yapılarak doğa yeniden tamir edilmeye çalışılmıştır. Şimdilerde ladinler doğal olarak bu karışımlara katılmaktadır. Murgul ilçesinin yükseklerinde de kayın, ladin ve göknar ağaçlarından oluşan içerisinde akçaağaç, üvez, gürgen türlerinin katıldığı karışık ormanlar bulunmaktadır.

Artvin Merkezde Hatila Vadisinde alt rakımlarda sandal, meşe, kayacık karışımı, yükseldikçe ladin ve göknar ağaçlarının karışımları dikkat çekmektedir. Kafkasör yöresinde sarıçam, ladin ve göknar ormanlarına münferit veya guruplar halinde kestaneler, gürgenler ve meşeler katılmaktadır. Genya dağının arkasında çok değerli sarıçam ladin ve göknar ormanları bulunmaktadır. Oruçlu ve Sarıbudak havzalarında kuraklık kendisini göstermekte ve nehrin karşısında yer alan Dikmenli Derinköy, A Maden, Y Maden havzalarının alt yamaçlarında kapalılığı bozuk meşeler, üst rakımlarında sarıçam, göknar ve ladin karışık ormanları yer almaktadır.

Yusufeli’ne kadar kuraklığın daha da artmasıyla meşelerin ağaç formları daha da zayıflamakta karışıma ardıçlar dahil olmaktadır. Yusufeli ilçesinin yükseklerinde ise kapalılığı sarıçam, ladin ve göknar ağaçlarının ikili karışımları yer almaktadır.

Kaynaklar

Akkemik, Ü. 2016. Meşe Türlerinin Yayılışı ve Botanik Özellikleri, Meşe Çalıştayı, Kırklareli.

Göktürk, T; Artvinli, T ve Bucak, F. 2008. Artvin Kuş Faunası. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 9 (1-2), 33-43

Eminağaoğlu, Ö. 2015. Artvin’ in Doğal Bitkileri, İstanbul: Promat, 456p.

Url-1. http://www.artvin.gov.tr. Artvin Valiliği Web Sitesi

Url-2. https://artvinobm.ogm.gov.tr Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Web Sitesi

Url-3. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP , Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Web Sitesi